Turystyka

Szydłowiec posiada wiele atrakcji turystycznych. Z dawnej świetności miasta z czasów Szydłowieckich i Radziwiłłów zachowało się kilka obiektów. Są to ratusz, kościół i zamek z jedynym w swoim rodzaju w Europie Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.

{phocagallery view=category|categoryid=123|limitstart=0|limitcount=8}

W rynku obok ratusza znajduje się kościół farny pod wezwaniem św. Zygmunta. Kościół został erygowany w 1410r. Późnogotycka bryła kościoła nie zapowiada wrażenia jakie czyni renesansowy wystrój wewnętrzny - bogato złocone ołtarze, nietypowy modrzewiowy strop z barwną polichromią, przedstawiającą św. Zygmunta - króla. W prezbiterium na bocznej ścianie umieszczony jest przepiękny późnogotycki poliptyk, przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny i sceny ewangeliczne, wykonany w 1509r. w warsztatach krakowskich. Dziewiętnastowieczne organy kościelne, o pięknym, bogatym brzmieniu, wykorzystywane są także do celów świeckich - w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Kameralnej i Organowej.

Po lewej stronie ratusza, środka miasta znajduje się pomnik Tadeusza Kościuszki z 1920r. Odbywają się tu miejskie uroczystości rocznicowe, prawej zaś stronie można obejrzeć fasady XIX w. kamieniczek. W jednej z nich znajduje się kawiarenka i lodziarnia, a serwowane tu lody cieszą się dobrą sławą nie tylko wśród mieszkańców Szydłowca.

{phocagallery view=category|categoryid=125|limitstart=0|limitcount=8}

W samym środku typowego średniowiecznego rynku o rzucie prostokąta z charakterystycznymi uliczkami rozchodzącymi się z jego naroży, usytuowany jest późnorenesansowy ratusz miejski, wybudowany w latach 1602-1629. Należy on do najbardziej okazałych i najcenniejszych zabytków budownictwa mieszczańskiego w Polsce. Bryłą przypomina nieco ratusz sandomierski, lecz jest od niego bardziej okazały. Wysoka attyka, wieża z zegarem i renesansowym hełmem, narożne wieżyczki nakryte kopułkami, czynią ratusz najbardziej charakterystyczną budowlą kojarzącą się z obrazem miasteczka. Staraniem władz samorządowych ratuszowi przywrócono jego pierwotną funkcję - jest siedzibą Burmistrza i administracji samorządowej. Przed frontonem ratusza usytuowany jest zabytkowy pręgierz miejski, datowany na I połowę XVII w. Pręgierz ozdobiony maszkaronami jest unikalnym zabytkiem tego typu w skali ogólnopolskiej. Związane z nim tradycje i obrzędowość wykonywania kar jest ciekawym materiałem dla historyków. W piwnicach ratuszowych znajduje się kawiarnia o stylowym wystroju, oferująca oprócz kawy, słodyczy i alkoholi także niedrogie i bardzo smaczne dania. Z kawiarni ratuszowej prowadzi droga z północno - zachodniej części rynku do zamku.

{phocagallery view=category|categoryid=124|limitstart=0|limitcount=8}

Szydłowiecki zamek należy do najpiękniejszych wczesnorenesansowych rezydencji magnackich. Zbudowany przez rodzinę Szydłowieckich, założycieli miasta w latach 1470-1530, dorównywał wspaniałością architektury i wystroju kamieniarskiego najświetniejszym ówczesnym rezydencjom. Jego zewnętrznej okazałości odpowiadały wnętrza wyposażone w bogate portale miejscowego kamienia, polichromowane stropy kasetonowe, malowane fryzy, piece z wielobarwnych kafli i ozdobne posadzki. Poprzez małżeństwo córki Krzysztofa Szydłowieckiego z Mikołajem "Czarnym" Radziwiłłem, zamek przeszedł w ręce litewskiego rodu Radziwiłłów, którzy na stałe zamieszkiwali w Nieświeżu. Pomimo to zamek był nadal rozbudowywany i ulepszany, jego współczesny wygląd pochodzi właśnie z czasów "Hrabstwa Szydłowieckiego" Radziwiłłów. Zamek położony jest na sztucznej wyspie, otoczonej fosą, w samym środku malowniczego Parku Radziwiłłów. Obecnie w zamku mieści się Szydłowieckie Centrum Kultury - Zamek wraz z bogatą w zbiory biblioteką komunalną oraz, jedyne w swoim rodzaju Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.

Muzeum jest specjalistyczną placówką obejmującą swym zasięgiem teren całego kraju. Prezentuje instrumenty grające w polskich kapelach ludowych od początku XVIII w. Gromadzi ludowe instrumenty muzyczne, zajmuje się procesami budowy instrumentów i ich twórcami.
Posiada w swoich zbiorach przeszło 2000 eksponatów, wśród nich rzadkie, od dawna nie spotykane w praktyce muzycznej instrumenty: liry korbowe, skrzypice polskie, suki biłgorajskie. Najstarszymi obiektami są: złóbcoki z 1705 r., basy kaliskie i mazowieckie z XVIII w., tarapata z XIX w., bębny - kotły z przełomu XVI/XVII w., bębenki z XVIII i XIX w. Do najciekawszych należy m.in. największy zbiór harmonii różnych typów, duża kolekcja cymbałów, skrzypiec, instrumentów glinianych, fujarek i piszczałek oraz instrumentów dudowych. Część instrumentów jest ściśle związana z pewnymi regionami Polski np. dudy podhalańskie, złóbcoki występują tylko w kulturze muzycznej Podhala, mazanki w Wielkopolsce, a skrzypce diabelskie i burczybas na Kaszubach.
Na stałej ekspozycji zatytułowanej "Polskie kapele i ludowe instrumenty muzyczne" można obejrzeć ok. 200 obiektów, od najprostszych  - listków czy kory, gwizdków ze słomy lub pióra - do instrumentów o dużym stopniu skomplikowania, wymagających wiedzy i doświadczenia zarówno od budowniczego, jak i grającego - harmonii, dud czy skrzypiec.
Wystawa podzielona jest na dwie części. Pierwsza - to podstawowe typy kapel najbardziej charakterystyczne dla polskiej muzyki ludowej: kapela szamotulska, koźlarska z pogranicza Ziemi Zbąszyńskiej i Lubuskiej, kapela rzeszowska, "muzyka" góralska z Podhala i kapela łowicka.
Drugą część wystawy tworzą instrumenty, popularne niegdyś wśród ludności wiejskiej. Nie wszystkie używane są do dzisiaj. Wiele z nich zastąpiły instrumenty fabryczne czy wielofunkcyjne instrumenty elektroniczne. Niektóre z prezentowanych instrumentów istnieją tylko w przekazie etnograficznym i zbiorach muzealnych. Pokazane są w układzie odpowiadającym koncepcji systematycznego podziału niemieckich muzykologów Ericha Moritza von Hornbostela i Curta Sachsa, w którym kryterium jest sposób wytwarzania dźwięku. Zgodnie z tą systematyką dzielą się one na cztery grupy.
Zwiedzający mogą wysłuchać nagrań typowych dla prezentowanych kapel oraz brzmienia instrumentów muzycznych.
Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych jest nieczynne w poniedziałki i dni świąteczne. W okresie od 1 kwietnia do 30 września ekspozycje można zwiedzać od wtorku do piątku w godz. 9.00 - 16.00, w soboty i niedziele od 10.00 do 17.00. W okresie od 1 października do 31 marca muzeum jest czynne od wtorku do niedzieli w godz. 9.00 do 16.00.

Na obrzeżach miasta znajduje się zalew. Latem jest miejscem licznych imprez, organizowanych przez Szydłowieckie Centrum Kultury "Zamek".

Bardzo ciekawym obiektem jest cmentarz żydowski - kirkut, ściślej zaś lapidarium utworzone po 1957r., w którym zgromadzono żydowskie nagrobki dziewiętnasto i dwudziestowieczne pochodzące z trzech szydłowieckich cmentarzy ("Szydłowiec - miasto na kamieniu" Waldemar Kowalski, Jan Urban).

{phocagallery view=category|categoryid=122|limitstart=0|limitcount=8}

Kirkut zlokalizowany jest w północno - wschodniej części miasta, zamieszkałej dawniej przez jego żydowskich mieszkańców. Podkreślić należy, że jest to jeden z największych cmentarzy mozaistów w Polsce. Zgodnie z powszechnym zwyczajem, dominującą formą żydowskiego nagrobka jest macewa - prostokątna, z reguły zaokrąglona u góry kamienna płyta. Inskrypcjom w języku hebrajskim towarzyszą (wyjątkowo także - w używanym na co dzień - języku żydowskim) symboliczne przedstawienia o bogatym kontekście społecznym. Ikonografia ta akcentuje m.in. pobożność zmarłych, szczodrobliwość dla ubogich godne miejsce we własnej społeczności i świątyni.

Forma nagrobków szydłowieckich jest zróżnicowana, nie ma dwóch identycznych obiektów pod względem kompozycyjnym. Obok macew występują nagrobki podwójne, osób ze sobą spokrewnionych oraz nagrobki w formie sarkofagu i ściętego pnia drzewa. Ludność żydowska już w końcu XVII i na początku XVIIIw. była znaczącym elementem społeczeństwa Szydłowca zaś w XIX i początkach XXw. (do 1942r.) dominowała nawet liczebnie nad polską ludnością miasta. W tym czasie odgrywała ważną rolę w gospodarczym rozwoju miasta.

Poza działalnością gospodarczą Żydzi prowadzili aktywne życie religijne, kulturalne a nawet polityczne. Istniała synagoga (cheder) i łaźnia żydowska (mykwa). Społeczność ta przestała ostatecznie istnieć 13 stycznia 1943r., kiedy ostatnich Żydów wysiedlono do obozów zagłady. Pozostały po nich dokumenty w archiwach i opracowaniach historyków, zaś tu w Szydłowcu - kamienie, setki pokrytych napisami i rysunkami tablic wykonanych z piaskowców szydłowieckich.

{phocagallery view=category|categoryid=132|limitstart=0|limitcount=12}

Ponadto w powiecie szydłowieckim warto zwiedzić:

• Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (pałac J. Brandta, zespół podworski, zabytkowy park krajobrazowy, ogród rzeźby, stałe wystawy rzeźby współczesnej) - www.rzezba-oronsko.pl (ok. 15 km w kierunku Radomia),
• Hutę Żelaza, średniowieczny pałac obronny i zabytkowy kościół (1512) w Chlewiskach - www.chlewiska.pl dział Turystyka (ok. 9 km w kierunku Przysuchy).